Nghề sơ chế hạt sen thì xuất hiện ở Hưng Yên cách đây khoảng 20, mang đến công việc làm thêm khi nhãn rỗi cho bà con nông dân ở đây

Không chỉ nổi tiếng với nhãn lồng, Hưng Yên còn được biết đến với đặc sản hạt sen và nghề chế biến hạt sen truyền thống. Nghe các cụ bô lão trong làng kể lại rằng, trước đây ở Hưng Yên, sen được trồng ở khắp mọi nơi, các ao, ngòi, kênh rạch đâu đâu cũng bạt ngàn là sen. Nhưng khi kinh tế phát triển, nhà máy, xí nghiệp được mở ra, diện tích trồng sen cũng bị thu hep lại dần

“Nghề sơ chế hạt sen không tốn sức nhưng tốn công”

Đó là chia sẻ của ông Nguyễn Văn Tuấn, chủ cơ sở chế biến nông sản ở Hưng Yên. Ông bảo, làm nghề này thì không đòi hỏi phải dùng sức nhiều, chỉ là hơi tốn công, bởi để tạo ra thành phẩm hạt sen khô Hưng Yên mà chúng ta hay sử dụng thì phải trải qua  nhiều công đoạn sơ chế khác nhau, đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo và cẩn thận của người làm nghề thì mới cho ra thành phẩm đẹp được”

Sau khi mùa làm long nhãn Hưng Yên kết thúc, gõ cửa các hộ gia đình thuộc xã Phương Chiểu, Thủ Sỹ, Tân Hưng (Hưng Yên) chúng ta sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh các bà, các mẹ trong tranh nhà đang tranh thủ bóc vỏ, thông tâm hạt sen để kiếm thêm đồng ra đồng vào.

Hạt sen còn nguyên vỏ hồng được giao từ các cơ sở sản xuất hạt sen trong khu vực. Dụng cụ để làm nghề này cũng rất đơn giản, chỉ cần một miếng phèn chua nhỏ, một con dao sắc nhọn, một vài chiếc rổ đựng hạt sen và một số cây tăm nhỏ dùng để lấy tâm sen). Hạt sen khô sau khi ngâm vào nước phèn chua 5h cho ngấm nước thì sẽ được vớt ra, để ráo,  rồi dùng chiếc dao nhỏ cắt đầu, bóc lớp vỏ hồng bên ngoài. Sau khi bóc lớp vỏ hồng bên ngoài, hạt sen Hưng Yên sẽ có màu trắng ngà, dùng chiếc tăm nhọn thông tim sen ra ngoài thì công đoạn sơ chế coi như sẽ được hoàn tất, chúng ta chỉ cần dùng sàng để phân loại hạt sen và tim sen ra ngoài, đem giao lại cho chủ cơ sở sản xuất để sấy khô là được (chú ý: Sau khi ngâm nước và sơ chế, hạt sen phải được giao lại trong ngày cho chủ cơ sở sản xuất để sấy khô, nếu để qua ngày hạt sen sen sẽ bị mốc, ăn không ngon)

Hạt sen sau khi thu hoạch được bán với giá 70.000 đồng/kg, tuy nhiên, hạt sen khô thành phẩm lại có giá nhỉnh hơn rất nhiều, vào khoảng 200.000 đồng/kg. Sở dĩ có sự chênh lệch giá như trên là bởi vì, để tạo ra thành phẩm hạt sen khô thành phẩm thì phải trải qua nhiều công đoạn sơ chế khác nhau, đòi hỏi rất nhiều thời gian và công sức.

Tim sen đã sao khô, mười ký đổi một lạng

Mới nghe đến đây thì nhiều người sẽ cảm thấy đây là sự so sánh khập khiễng. Tuy nhiên, nếu như biết rằng để lấy được 1 lạng tim sen đã sao thành phẩm thì chủ cơ sở sản xuất phải sơ chế từ hơn 10kg hạt sen hồng thô. Tim sen được lấy ra trong quy trình sơ chế hạt sen lúc mới được lấy ra thì hơi nhớt, sau đó cho vào chảo sao vàng để loại bỏ độc tính thì thu được thành phẩm trà tâm sen mà chúng ta vẫn sử dụng để chữa mất ngủ

Bài nên đọc: Giá trà tâm sen khô nguyên chất cửa hàng bà Mai

Nếu như các món ăn từ hạt sen thì đặc trưng bởi vị bở bùi, thơm ngon thì tim sen lại có vị đắng ngắt, khiến nhiều người dùng phải nhăn mặt vì vị đắng của nó. Tuy nhiên, không phải vì thế tâim sen lại mất đi giá trị của mình, bởi nó là loại thần dược từ thiên nhiên chống mất ngủ rất tốt. Chẳng vậy mà dù nhỏ bé, nhưng những người làm nghề sơ chế hạt sen không hề bỏ phí bất cứ một nhánh tim sen nào

Trước đây, tôi cứ nghĩ rằng, sở dĩ giá hạt sen khô Hưng Yên được bán với cao như vậy là do nó khan hiếm và có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Nhưng sau khi chứng kiến và trải nghiệm làm thử từng công đoạn của nghề sơ chế hạt sen, tôi mới thấy nó thật sự rất kỳ công

Mùa sen tươi Hưng Yên đã qua đi, hoa sen chỉ còn lác đác vài ba bông nở muộn trên cánh đồng, nhưng những đài sen thì đã được tách hạt và sấy khô để chuẩn bị cho một mùa sơ chế hạt sen mới. Và nghề “bóc vỏ, thông tim” hạt sen của người dân Hưng Yên cũng thật đáng trân trọng. Chính những bàn tay chai sần theo năm tháng của họ đã góp phần mang đến thành phẩm hạt sen khô Hưng Yên bở thơm, đậm đà mà chúng ta vẫn sử dụng trong các bữa cơm hàng ngày. Hy vọng, trong thời gian tới, nghề sơ chế hạt sen này thì sẽ phát triển hơn nữa ở Hưng Yên